Mendiara Ornat, Pilar.
Año de nacimiento del informante: 1934
Idioma de la entrevista: Cheso
"Yo algunas veces les sentiba i decir que iban ta Francia á treballa en as alpargatas, á montá alpargatas. Iban una cuadrilla de mullés d'Ansó. En iban muitas de Fago –casi más. A población que bi'staba, casi más en Fago– y de Lorbes, de hasta de Luesia, hasta de Zaragoza, plegaron á ir hasta el año 1950 creo, algunas de ellas. Iban pues pasando penurias, caminando por puerto. Las acompañaba algún hermano u novio u algún parién, porque eban de llevá as caballerías cargadas con a ropa. Plegaban t'allí, como ya eran conocidas, a'scape les arrendaban alguna casa, entre cinco u seis, pa salir más baratas y pa cocesen o cazuelo entre todas, que una miqueta carne, unas chodías, pues cosetas sencillas d'aquella época. Y o triballo que les mandaban en á fábrica. Con ixo plegaban algo de dinés y pa trayé ta casa, pa as necesidades de casa. Veniban también con algún cacharro que compraban, con algún capricho, porque al fin pa ixo triballaban. Trayeban de paso rosarios, qu'ice que encargaban ta Lurdes, pa honrá á la Virgen de Puyeta, que la quereban muito, y así, año tras año, hasta (…) yo creo que hasta 1950 que se plegó á í. Ahora ya, pues ya lo tenemos pa o recuerdo. Han feito una especie de ruta –a ruta de as golondrinas que dicen– que yera pues a macha y a güelta d'ixas personas. "A Mauleón" –intervengo– (…) Sí o lugá era Mauleón, en dó estaban (…) Mi suegra d'asti me contaba cosas d'estas, peripecias, algunas se quedoron allí casadas, pues de todo bi'stió, porque yera chen choven, y se lo pasaban bien, en medio d'o triballo se lo pasaban bien. "Y hacían alpargatas" –medio–. Si o treballo yera fer alpargatas, montá deciban ellas, montá alpargatas, o que les deciba o que mandaba allí."